SER Akademi, 2025 Türkiye Ar-Ge ve İnovasyonda Kadın İş Gücü Raporu’nun dördüncüsünü yayınladı. Rapor, kadınların genel istihdamdaki konumlarından başlayarak, Ar-Ge personeli içindeki yerlerine, yüksek teknoloji sektörlerindeki ve buluş sahipliğindeki kadın oranlarına kadar kapsamlı bir analiz sundu. 2024’te Türkiye’de 4A kapsamındaki toplam SGK’lı kadın sayısı, 157 binlik artışla 5 milyon 692 bine yükseldi. Erkeklerde ise yalnızca 38 binlik bir artış yaşandı ve sayı 10 milyon 910 bine çıktı. Kadınların toplam içindeki oranı %33,7’den %34,3’e çıktı.

SGK verilerine göre girişimci olarak sigorta kaydını yapan kadınların sayısı 2024’te 9.604 artarak 604.292’ye ulaştı. Bu kapsamdaki erkeklerin sayısı ise 51 gibi küçük bir azalmayla 2.489.540’e düştü. Böylelikle toplam içindeki kadın oranı %23,9’dan %24,3’e çıktı. Toplam çalışanlar içinde kadın oranı dikkate alındığında kadın istihdamının en yoğun olduğu sektör %68’lik oranla eğitim sektörü olurken ikinci sırayı %63’lük oranla sağlık sektörü aldı. En düşük kadın istihdam yoğunluğu ise madencilik, inşaat ve havacılık imalatı sektörlerinde görüldü.

Türkiye OECD ülkeleri arasında geride kalıyor
Son yıl verilerine göre 15-64 yaş kadın nüfusu içinde çalışanların oranı %34,4’ten %35,5’e yükselmesine rağmen bu oran OECD ülkeleri içinde en düşük oran oldu. Türkiye’ye en yakın ülke olan Kosta Rika’da bile bu oran %45,1 şeklinde gerçekleşti. OECD ülkeleri içinde birinci sıraya İzlanda (%81,3), ikinci sıraya Hollanda (%78,9), üçüncü sıraya ise İsviçre (%76,8) yerleşti.

Türkiye’deki Ar-Ge çalışanları dikkate alındığında ise özel sektör, kamu ve yükseköğretim sektörlerinden en yüksek kadın istihdam oranına sahip sektörün %48’le yükseköğretim olduğu görüldü. Kamuda bu oran %30 iken özel sektörde bu oran %28 olarak gerçekleşti. Bir önceki yıla göre özel sektör kadın Ar-Ge personel sayısını %11 artırırken yükseköğretim %2 artırdı. Kamu ise %11 düşürdü.

Yazılım sektörü öne çıktı
Özel sektör içinde kadın Ar-Ge personeli sayısını en çok artıran sektör, yazılım sektörünün ağırlıkta olduğu Bilgi ve İletişim sektörü oldu. Bilgi ve İletişim sektörü kadın Ar-Ge personeli sayısını 2.427 artırırken; onu 1.860’lık artışla imalat sektörü takip etti.

İmalat sektörü içinde kadın istihdamının en yoğun olduğu sektörün ilaç imalat sektörü olduğu görüldü. İlaç imalat sektöründeki Ar-Ge personelinin %62’si kadınlardan oluştu. Yine en yoğun kadın Ar-Ge personeline sahip bir diğer sektör %53’le Gıda sektör oldu. Makine imalat sektörü ise %16’lık Ar-Ge kadın personel istihdamıyla en düşük yoğunluğa sahip sektörlerden biri oldu.

Yüksek teknoloji sektörlerinde kadın Ar-Ge personelini en çok artıran sektör havacılık imalatının yoğunlukta olduğu “Diğer Ulaşım Araçları” sektörü oldu. %39’luk artışla ilk sırada yer alan havacılık sektörünü %3,4’lük artışla ilaç imalat sektörü takip etti. Elektronik sektöründe ise genel düşüşe paralel olarak Ar-Ge personeli kadın sayısında da %9’luk bir düşüş gerçekleşti.

2024 verilerine göre patent başvurularındaki buluş sahipleri içindeki kadınların oranı dikkate alındığında Türkiye bir önceki yıldaki %22,9’luk oranını %26’ya çıkararak OECD ülkeleri arasında 6.’lığa yerleşti. Birinci sırayı %33,7 ile Polanya, ikinci sırayı %33,2 ile Portekiz, üçüncü sırayı da %28,4 ile Şili aldı. Son üç sıraya ise İzlanda (%8,3), Avusturya (%9,3) ve Norveç (%11) yerleşti.