Sevgililer Günü yaklaşırken, gerçek olmayan bir çevrimiçi kimlik yaratarak birini sahte bir ilişkiye çekme anlamına gelen Catfishing, insanın zayıf noktalarından ve teknolojik saflığından faydalanan gelişmiş bir istismar yöntemi olarak öne çıkıyor. Dünya genelinde yaklaşık beş milyar sosyal medya kullanıcısı varken, internet catfish olarak bilinen ve sahte kimlikler yaratan bireyler için bir av alanına dönüşmüş durumda. Fortinet uzmanları catfishing’in masum bir internet oyunu olmaktan çok daha fazlası olduğunu “Basit bir çevrimiçi şaka gibi başlayan bir olay, hızla insan duygularını ve teknolojik güveni istismar eden ciddi bir manipülasyona dönüşebilir” sözleriyle özetledi.

Catfishing’in ardındaki motivasyonlar hem karmaşık hem de endişe verici. Psikolojik araştırmalar, bu sahtekârlığa başvuran bireylerin çeşitli nedenlerle hareket ettiğini ortaya koyuyor. Kimileri, derin güvensizlikler nedeniyle ilgi ya da onay görmek için idealize edilmiş bir kimlik yaratırken, bazıları ise mali dolandırıcılık, intikam ya da sistematik taciz gibi daha kötü niyetli amaçlar taşıyor. Türkiye bağlamında ise dijital platformların yükselişi bireyleri bu tür çevrimiçi aldatmacalara daha açık hale getirdi.

Potansiyel catfishing vakalarını gösteren temel uyarı işaretleri şunlar:
• Çok az arkadaşı veya takipçisi olan profiller
• Görüntülü ya da sesli görüşmelerden sürekli kaçınma
• Eski veya durağan profil fotoğrafları
• Yüz yüze buluşmaya isteksizlik
• Tutarsız kişisel anlatılar
• Beklenmedik para veya kişisel bilgi talepleri
• Aşırı dramatik veya yoğun duygusal ifadeler

Riskleri azaltma yöntemleri
Catfishing’in psikolojik etkileri oldukça derin olabiliyor. Kurbanlar, sahte bir ilişkiye zaman ve duygu harcadıktan sonra ihanete uğramış ve manipüle edilmiş hissedebiliyor. Bazı durumlarda bu aldatmaca, mali kayıplara, zarar gören kişisel ilişkilere ve ciddi psikolojik sıkıntılara yol açabiliyor.
İyi haber şu ki, teknoloji gelişmiş catfishing yöntemlerini mümkün kılarken, aynı zamanda korunma araçları da sunuyor. Gelişmiş yapay zekâ analizleri, çevrimiçi etkileşimlerde şüpheli kalıpları tespit ederek platformların potansiyel catfishing girişimlerini belirlemesine ve önlemesine yardımcı olabilir. Uzmanlar ayrıca aşağıdaki önlemleri alarak riskleri azaltmanızı tavsiye ediyor:
• Derin bağlar kurmadan önce kapsamlı çevrimiçi araştırma yapın
• Platformların gizlilik ayarlarını kullanın
• Sınırlı bilgi içeren profillere karşı temkinli olun
• Hassas kişisel veya finansal bilgilerinizi paylaşmaktan kaçının
• Çevrimiçi bağlantılarınızın kimliğini birden fazla kanal üzerinden doğrulayın
• Şüpheli bir durum hissederseniz içgüdülerinize güvenin
En önemli savunma, farkındalık ve dijital okuryazarlık olmaya devam ediyor. Uzmanlar şu uyarıda bulunuyor: “İnsanlar çevrimiçi ortamda son derece dikkatli olmalı. Tersine görsel arama yapmak, geçmişi dikkatlice araştırmak ve sağlıklı bir şüphecilik seviyesini korumak, olası duygusal ve finansal istismarı önleyebilir.”
Sosyal medya ve çevrimiçi platformlar gelişmeye devam ettikçe, catfish’lerin taktikleri de giderek daha sofistike hale geliyor. Deepfake görseller ve yapay zekâ tarafından üretilen konuşmalar gibi yeni teknolojiler, inandırıcı sahte kimlikler yaratmayı her zamankinden daha kolay hale getiriyor.
Bu Sevgililer Günü’nde bireylerin, çevrimiçi bağlantılara hem açık bir kalple hem de eleştirel bir zihinle yaklaşmaları teşvik ediliyor. Dijital dünya, benzersiz bağlantı fırsatları sunsa da daha fazla farkındalık ve eleştirel düşünme gerektiriyor.